Zelfleiderschap is niet zo evident in de dagelijkse drukke praktijk. Laten we even inzoomen op wat zelfleiderschap precies is voor een leidinggevende, waarom het belangrijk is en vooral, hoe je dat kan verwezenlijken in een lokaal bestuur.
Wat is zelfleiderschap voor een leidinggevende?
Zelfleiderschap voor een leidinggevende houdt in dat de persoon in de leiderschapsrol actief en bewust verantwoordelijkheid neemt voor zijn of haar eigen gedachten, gevoelens, gedrag en acties. Het gaat om het vermogen om zichzelf te motiveren, doelen te stellen, prioriteiten te bepalen en zichzelf te reguleren zonder externe controle of sturing.
Voor een leidinggevende betekent zelfleiderschap ook een voorbeeld zijn voor anderen, zelfdiscipline tonen en het voortdurend ontwikkelen van persoonlijke en professionele vaardigheden.
Niet evident allemaal en dus komt de vraag: is dat echt zo belangrijk?
Waarom is zelfleiderschap belangrijk voor een leidinggevende?
Zelfleiderschap is voor iedereen belangrijk, maar net dat tikkeltje meer voor een leidinggevende. Waarom eigenlijk?
- Leidinggevenden die zelfleiderschap tonen, dienen als rolmodel voor hun team. Medewerkers zijn sneller geneigd om zelf verantwoordelijkheid te nemen en proactief te zijn wanneer ze dit gedrag zien bij hun leidinggevende.
- Zelfleiderschap stelt leidinggevenden in staat om duidelijke, weloverwogen beslissingen te nemen omdat ze hun eigen doelen en waarden beter begrijpen.
- Door zelfleiderschap te ontwikkelen kunnen leidinggevenden beter omgaan met stress en druk, wat cruciaal is in uitdagende situaties.
- Zelfleiderschap bevordert de voortdurende zelfontwikkeling en leerprocessen, wat essentieel is om relevant en effectief te blijven in een dynamische werkomgeving.
- Leidinggevenden die zichzelf goed kennen en managen of leiden, kunnen effectievere en authentiekere relaties opbouwen met hun teamleden, wat leidt tot een betere samenwerking en teamdynamiek.
Hoe kan je als leidinggevende werken aan zelfleiderschap?
Enkele tips:
- Zelfbewustzijn ontwikkelen
- Reflectie. Neem regelmatig de tijd om na te denken over je gedrag, beslissingen en de impact die je hebt op anderen. Dagelijks of wekelijks journaling (= het op papier zetten van je eigen ervaringen, gedachten, gevoelens en leerpunten) kan hierbij helpen.
- Feedback vragen. Vraag regelmatig om feedback van collega’s, teamleden en mentoren (die je vertrouwt) om inzicht te krijgen in hoe anderen je zien en waar je kunt verbeteren.
- Persoonlijkheidsvragenlijsten. Overweeg het gebruik van persoonlijkheidsvragenlijsten zoals de Big Five of Myers-Briggs Type Indicator (MBTI) of DISC om meer inzicht te krijgen in je eigen gedragsstijlen en voorkeuren. Dat kan leerzaam zijn als input om verder na te denken over je eigen werkstijl of voorkeuren.
- Doelen stellen en prioriteiten bepalen
- SMART-doelen. Stel doelen die Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch en Tijdgebonden zijn. Dat helpt bij het concretiseren van wat je wil bereiken.
- Prioriteitenmatrix. Gebruik tools zoals de Eisenhower Matrix (= de matrix waarin je de dringende en belangrijke zaken of taken zet) om taken te categoriseren op basis van dringendheid en belangrijkheid, zodat je effectief kunt prioriteren.
- Zelfdiscipline en time management
- Routinematig werken. Creëer dagelijkse routines die je helpen gefocust te blijven en productief te zijn, zoals het plannen van je dag de avond ervoor.
- Tijdsblokken. Gebruik tijdsblokken om specifieke periodes van de dag te reserveren voor bepaalde taken, waardoor je focus en productiviteit vergroot worden. Bijvoorbeeld elke dag van 8u30 tot 9u: check dringende mails.
- Emotionele intelligentie ontwikkelen
- Emotieherkenning. Oefen het bewust identificeren en benoemen van je emoties. Dat kan helpen om emoties beter te begrijpen en te beheren.
- Empathie. Probeer je in te leven in de gevoelens en perspectieven van anderen. Dat versterkt je relaties en maakt je een effectievere leider.
- Zelfmotivatie cultiveren
- Je innerlijke drijfveren identificeren. Zoek uit wat je echt motiveert of energie geeft en richt je zoveel mogelijk op de taken die aansluiten bij je passies en waarden.
- Beloning en viering. Beloon jezelf (bv. door een wandelingetje over de middag) voor het behalen van mijlpalen, groot of klein. Dat houdt je gemotiveerd en geeft een gevoel van voldoening.
- Continu leren en ontwikkelen
- Lezen en studeren. Blijf bijleren door boeken en artikels te lezen en opleidingen te volgen die je leiderschapsvaardigheden versterken.
- Netwerken. Omring jezelf met andere leiders en professionals die je kunnen inspireren en uitdagen om te groeien. Blijf zoveel mogelijk weg van klagende collega-leidinggevenden of van negatief voorbeeldgedrag (ook al is dat aan de top van de organisatie en wordt dat schijnbaar geaccepteerd).
- Mentoring en coaching. Zoek een mentor of coach die je kan begeleiden in je ontwikkeling en die je kan helpen bij het navigeren door uitdagingen.
- Gezonde levensstijl handhaven
- Fysieke gezondheid. Zorg voor voldoende beweging, slaap en gezonde voeding. Een gezond lichaam helpt om scherp en energiek te blijven.
- Balans werk-privé. Zorg voor een goede balans tussen werk en privé om een gezonde mentale mindset te behouden.
- Mindfulness en ontspanning. Praktijken zoals meditatie en yoga of gewoon de tijd nemen voor ontspanning of inspanning (sport) kunnen helpen bij het behouden van mentale helderheid en veerkracht.
Stimulerende samenvatting
Dit wist-je-datje wil graag aanzetten tot reflectie over jezelf. Regelmatig nadenken over hoe je jezelf leidt als leidinggevende of verantwoordelijke in je lokaal bestuur is essentieel om alle uitdagingen waarmee we te maken hebben, aan te kunnen.
Zelfleiderschap is dan ook fundamenteel voor leidinggevenden omdat het hen in staat stelt om niet alleen hun eigen prestaties en welzijn te verbeteren, maar ook om een positief voorbeeld te stellen voor hun team. Door bewust te werken aan zelfbewustzijn, zelfdiscipline, emotionele intelligentie en continue zelfontwikkeling, kunnen leidinggevenden hun effectiviteit en mentale spankracht vergroten en een cultuur van verantwoordelijkheid en proactiviteit in hun teams bevorderen. Dat leidt uiteindelijk tot een meer dynamische, veerkrachtige en succesvolle organisatie, eentje waarin we ook graag willen werken en ‘zijn’.
